Can thiệp nội mạch đặt Stent-graft động mạch chủ – một phương pháp điều trị hiệu quả bệnh lóc tách động mạch chủ type B – có biến chứng
Động mạch chủ là động mạch lớn nhất và quan trọng nhất cấp máu cho toàn cơ thể. Động mạch chủ xuất phát từ tim, chạy vòng trong ngực, qua cơ hoành rồi xuống bụng. Có nhiều bệnh lý của động mạch chủ với tính chất nguy hiểm và phức tạp trong đó có “Lóc tách động mạch chủ” (còn gọi là “tách thành động mạch chủ”) – một bệnh lý nguy hiểm và đang có xu hướng mắc gia tăng. Lóc tách động mạch chủ cấp nằm trong nhóm bệnh của hội chứng động mạch chủ cấp (gồm lóc tách động mạch chủ, tụ máu trong thành, loét xuyên thành, phình động mạch chủ tiến triển nhanh, và chấn thương), cần phải có các can thiệp điều trị cấp cứu, hiện đại và rất phức tạp.
Lóc tách động mạch chủ xảy ra khi xuất hiện vết rách nội mạc, dưới áp lực rất cao trong động mạch, dòng máu qua vết rách nội mạc làm bóc tách các lớp áo của động mạch chủ, tạo ra lòng giả và lòng thật, bóc tách lan dọc đường đi của động mạch, có thể lan xuống bụng, lan vào các mạch tạng, mạch chi gây biến chứng nặng nề và có thể dẫn đến tử vong như vỡ động mạch chủ và thiếu máu tạng.
Phân loại lóc tách động mạch chủ
- Stanford A (typ A): có lóc tách ở động mạch chủ lên (có thể kèm theo lóc tách ở phần quai hoặc động mạch chủ xuống)
- Stanford B (typ B): không có lóc tách ở phần động mạch chủ lên
Phân chia giai đoạn phát hiện bệnh: Giai đoạn cấp khi thời gian <2 tuần, bán cấp khi thời gian từ 2-8 tuần, mạn tính khi >8 tuần.
Để cung cấp thông tin giúp bạn đọc hiểu được những vấn đề cơ bản của bệnh lý phức tạp này, chúng tôi giới thiệu một trường hợp lóc tách động mạch chủ type B cấp tính được điều trị bằng phương pháp can thiệp nội mạch đặt stent-graft động mạch chủ ngực, mới được xử trí gần đây tại Trung tâm Tim mạch và Lồng ngực Việt Đức.
Bệnh nhân nam 60 tuổi, tiền sử tăng huyết áp, hút thuốc lá nhiều năm đi khám bệnh vì đau ngực trái xuyên ra sau lưng ngày thứ 3. Tiền sử vào ngày thứ nhất, người bệnh đã đi khám bệnh ở bệnh viện tuyến dưới, nhưng chưa phát hiện ra bệnh, về nhà uống thuốc theo đơn nhưng không đỡ đau. Ngày thứ 3, bệnh nhân đến khám tại bệnh viện Hữu nghị Việt Đức do triệu chứng đau tăng, đau liên tục, dữ dội phần ngực trái và xuyên ra sau lưng, có lúc đau như dao đâm. Ngay lập tức người bênh được chụp cắt lớp vi tính đa dãy lồng ngực có tiêm thuốc cản quang, phát hiện ra tình trạng lóc tách động mạch chủ từ ngay sau động mạch dưới đòn trái thể tụ máu trong thành và kèm theo 1 ổ loét xuyên thành rất lớn đường kính lỗ vào hơn 1,5cm cách chân động mạch dưới đòn 1cm, và đây là nguyên nhân gây lóc tách toàn bộ động mạch chủ ngực xuống. Vết loét này có nguy cơ vỡ rất cao, dẫn đến tử vong. Ngoài ra, cũng được phát hiện một ổ viêm đỉnh phổi phải theo dõi do lao phổi. Bệnh nhân được nhập viện cấp cứu ngay trong ngày để làm tiếp các chẩn đoán và tìm hướng điều trị.
Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính lúc vào viện
Tình trạng khi nhập viện tại đơn vị điều trị nội khoa tích cực – thuộc Trung tâm Tim mạch và Lồng ngực: tỉnh, đau ngực nhiều lan sau lưng, huyết áp cao 180/100mmHg phải dùng thuốc hạ áp đường tĩnh mạch. Chẩn đoán: Lóc tách động mạch chủ Stanford type B cấp tính có biến chứng trên bệnh nhân tăng huyết áp, theo dõi lao phổi, Điều trị ngay bằng giảm đau, kiểm soát huyết áp, kháng sinh. Sang ngày nằm viện thứ 2, Ngày thứ 2 vào viên, vẫn còn các cơn đau vùng ngực liên tục, dai dẳng dù đã dùng giảm đau tối ưu. Bệnh nhân được hội chẩn toàn Trung tâm đưa ra chỉ định can thiệp nội mạch đặt stent-graft động mạch chủ cấp cứu, với 2 miếng stent-graft đặt ở động mạch chủ xuống từ ngay sau động mạch cảnh chung trái, phủ qua động mạch dưới đòn trái.
Stent-graft là khung giá đỡ động mạch chủ có phủ lớp áo ở ngoài lớp giá đỡ bằng kim loại nhớ hình nitinol, có tác dụng vừa để bít lỗ vào của ổ loét lớn xuyên thành (nguyên nhân gây ra lóc tách ở động mạch chủ xuống), kèm theo bảo vệ thành động mạch chủ tránh lóc tách tiến triển lan rộng. Can thiệp được thực hiện chỉ với 1 vết mổ nhỏ 3cm ở bẹn phải, gây tê tuỷ sống, thời gian can thiệp nhanh, sau can thiệp tỉnh táo ngay. Sau can thiệp, bệnh nhân gần như hết đau ngực, tiếp tục được điều trị nội khoa và làm các thăm dò chẩn đoán lao. Kết quả chẩn đoán Lao phổi dương tính. Ngày thứ 5 sau can thiệp, toàn trạng bệnh nhân ổn định, huyết áp được kiểm soát hoàn toàn bằng thuốc uống, hết đau ngực, vết mổ ở bẹn phải liền tốt. Bệnh nhân được chuyển viện sang bệnh viện Phổi Trung ương để tiếp tục điều trị lao phổi.
Kết quả sau can thiệp đặt stent-graft động mạch chủ
Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, các kĩ thuật can thiệp ngày càng hiện đại và được ứng dụng ngày càng nhiều trong y học. Can thiệp động mạch chủ giúp điều trị các bệnh lý động mạch chủ cấp tính rất hiệu quả, tránh các biến chứng của bệnh cũng như các rủi ro đến từ phương pháp phẫu thuật mổ mở kinh điển. Với vị thế của 1 Trung tâm y học lớn, bệnh viện Hữu nghị Việt Đức bắt đầu triển khai can thiệp động mạch chủ từ năm 2011, đến nay đã đã thực hiện thường qui 24 / 7 ngày, với hàng trăm ca bệnh thành công – trong đó có nhiều bệnh rất nặng, được đánh giá cao cả ở trong và ngoài nước, như: lóc tách động mạch chủ cấp tính, chấn thương động mạch chủ, phình quai động mạch chủ vỡ, phình động mạch chủ ngực bụng.
